گزارش برگزاری "هفتمین جلسه كانون ادبی کهندژ در سال 1396"

هفتمین جلسه كانون ادبي كهندژ در سال 1396، ساعت 17:00 چهارشنبه 27/02/96 برگزار گرديد. در اين جلسه كه با حضور تعدادي از علاقمندان تشكيل شده بود، به مناسبت بزرگداشت روز فردوسی، بخش های مختلفی از شاهنامه خوانده شد و حاضران با تفاوت شاهنامه شاه طهماسب و شاهنامه داوری و با چاپ های معتبر شاهنامه و ویژگی هر یک آشنا شدند.

در ابتدای جلسه خانم تقی یار (کتابدار) ضمن خوشامدگویی به حاضران صورتجلسه را قرائت کردند. سپس آقای ابراهیم بهمنی (عضو کتابخانه) ادامه شاهنامه خوانی مربوط به پادشاهی طهمورث و بخشی از پادشاهی جمشید را خواندند و توضیحاتی پیرامون آن ارائه کردند. سپس توضیحاتی درباره تفاوت شاهنامه طهماسبی و شاهنامه داوری ارائه کردند. شاهنامه طهماسبی یا شاهنامه شاه‌طهماسب نسخه‌ای نفیس از شاهنامه فردوسی است که متعلق به سده ۱۰ (قمری) است. شاهنامه شاه‌طهماسب شامل ۲۵۸ صفحه مینیاتور از افسانه‌ها، اساطیر و داستان‌های شاهنامه است که با منظومه حماسی در یک هزار و ۲۰۰۰ صفحه و توسط برجسته‌ترین نقاشان و خوش‌نویسان عهد صفوی و به خط نستعلیق تهیه شده‌است. شاهنامه داوری نیز نسخه‌ای نفیس از شاهنامه فردوسی، حماسه ملی ایران‌زمین است. این شاهنامه مربوط به دوره قاجاریه و از جمله واپسین دست‌نوشته‌های نگاره‌دار شاهنامه فردوسی است. خوشنویس این دست‌نویس میرزا محمد داوری، نقاش و خوشنویس دوره قاجار است. این شاهنامه در یک هزار و ۲۳۲ صفحه در ابعاد ۴۲ و ۴ دهم در ۲۸ و ۳ دهم سانتیمتر آماده شده است. آماده‌کردن آن مدت پنج سال به طول انجامیده است. تذهیب و آرایش صفحه‌ها، توسط دو تذهیب‌کار سرشناس آن دوره به نام‌های میرزایوسف و میرزا حسن مذهب‌باشی انجام شده است‌. این شاهنامه هم‌اکنون در موزه رضا عباسی در تهران نگهداری می‌شود. شاهنامه داوری چهار جلد دارد. جلد اول ۲۱ مجلس جلد دوم ‌۲۵ مجلس‌، جلد سوم ۱۶ مجلس و جلد چهارم و آخرین‌ جلد این شاهنامه‌ که از زمره پرکارترین نسخ خطی است شش مجلس تصویر دارند. در روند چاپ هاي شاهنامه نیز، معمولاً سعي برآن بود که هر چاپ امتيازاتي نسبت به چاپ پيشين داشته باشد، از اين رو با افزودن پيوست ها، لغت نامه، تصاوير پادشاهان، مجالس شاهنامه و ... هرچاپ را از چاپ پيش از خود ممتاز و متمايز مي ساختند. البته اين جريان، در چاپ هاي نخست شاهنامه بيشتر ديده مي‌شود. شاهنامه نه تنها در ايران، بلکه در خارج از مرزها نيز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت به گونه‌اي که از همان نخستين چاپ ها تا امروز، چاپ هاي متعددي از شاهنامه توسط خاورشناسان منتشر شده که برخي از آن ها از معتبرترين چاپ ها به شمار مي آيد. اين امر، نمايانگر بازتاب جهاني شاهنامه از ديرباز تا روزگار حاضر است. دو نمونه از مشهورترین چاپ های خاورشناسان می توان به شاهنامه چاپ ژول مول و چاپ مسکو اشاره کرد.

چاپ ژول مول: چاپ ژول مول در سال هاي 1837تا 1878، در هفت مجلد به قطع بزرگ سلطاني، با کاغذ عالي و چاپي ممتاز انتشار يافت. مول در اين تصحيح از سي وپنج نسخه بهره گرفت که کهن ترين آن مورّخ 844 هـ.ق است. کار بر روي اين تعداد نسخه با شمار زيادي از نسخه بدل ها، بسيار دشوار بود، به همين دليل مول حدود چهل سال براي اين چاپ وقت صرف نمود. مول در سال 1876 درگذشت و تنها به نشر شش جلد از کار سترگ خود توفيق يافت به همين دليل جلد پاياني، يعني جلد هفتم، از طرف شاگرد وي باربيه دومينار در سال 1878 به چاپ رسيد. چاپ مول به دليل ديگري هم اهميت دارد و آن همراه کردن ترجمه فرانسه با متن شاهنامه است، به اين صورت که ترجمه فرانسه اشعار در مقابل هر صفحه از متن شاهنامه قرار دارد. نسخه مول در چاپخانه پادشاهي به عنوان مجموعه شرقي نسخه هاي چاپ شده کتابخانه پادشاهي به چاپ رسيد. چاپ مول در سال 1344و 1353 به صورت عکسي (ولي در قطع جيبي) به سرمايه  سازمان کتاب هاي جيبي در تهران انتشار يافته است.

چاپ مسکو: شاهنامه چاپ مسکو، داراي چند ويژگي مهم است از جمله: استفاده از کهن ترين نسخه کامل شاهنامه ( نسخه لندن، مورّخ 675) به عنوان دستنويس اساس، ذکر نسخه بدل ها، توجّه به ترجمه عربي بنداري. از اين رو چاپ مسکو هنوز هم از چاپ هاي معتبر و علمي شاهنامه به شمار مي آيد. با اين حال، اين چاپ نيز داراي کاستي هايي است که از آن جمله مي توان به اين موارد اشاره کرد: کم بودن تعداد دستنويس ها، پيروي از ضبط هاي نادرست نسخه اساس، کم توجّهي به منابع جانبي در تصحيح شاهنامه، برخي تشتّت هاي ناشي از تعدّد مصحّحان. چاپ مسکو با حروف چيني جديد، رعايت شماره جلدها و صفحات متن اصلي، ترجمه مقدّمه و نوشته‌هاي روسي، افزودن پيوست ها و ... به کوشش دکتر سعيد حميديان در سال 1377 توسط نشر قطره تجديد چاپ شد.

در ادامه آقای امیرعلی دادور (عضو نوجوان کتابخانه) اولین نامه سیاوش به کاوس را برای حاضران خواندند و آقای ابراهیم بهمنی توضیحاتی پیرامون آن دادند. سیاوُش از شخصیت‌های افسانه‌ای و بی‌گناهِ شاهنامه، مردی جوان و خوش‌چهره و فرزندِ پهلوان و برومندِ کاووس است. سیاوش، یکی از چهره‌های مظلوم و مغمومِ شاهنامه است.

خانم اشرف درخشان (عضو کتابخانه) در این جلسه بخش های مربوط به پادشاهی دختر آذرمی‌دخت را برای حاضران قرائت کردند و توضیحاتی پیرامون این بخش ارائه کردند. آذرمی‌دخت، ملکه ساسانی بود که به گزارش طبری در سال ۶۳۰ پ. م چند ماه بر اریکه پادشاهی نشست. وی خواهر ملکه پوران (پادشاهی ۶۳۰ یا ۶۳۱ پ. م) و دختر خسرو پرویز بود. نام آذرمی دخت به معنی «دختر شخص محترم» است که اشاره به پدرش خسرو دوم دارد. در دوران پر آشوب پایانی ساسانی، آگاهی اندکی از این ملکه داریم، با این همه سکه‌های بر جای مانده از آذرمی دخت گواه پادشاهی وی می‌باشد.

خانم فریبا محمدی (عضو کتابخانه) در این جلسه توضیحاتی پیرامون رخش و نقش او در گذر رستم از هفت خوان ارائه کردند و ابیاتی در این ارتباط را برای حاضران خواندند. رخش نام اسب رستم قهرمان اسطوره‌ای شاهنامه است. رخش در لغت به معنی رنگ سرخ و سفید درهم آمیخته است. چنانچه مشهور است بدن رخش دارای لکه‌های قرمز و زرد و گل‌های کوچک بود و از زیر دم تا زیر گردن و چشم تا دهان سفید بود. رخش اسبي اسطوره اي و داراي صفات و ويژگي هاي انساني بوده است. اين ويژگي ها در رفتار و کردارش، بروز يافته است. وي در برابر رستم احساس مسووليت مي کرده، به وي مهر و محبت داشته، سخنان رستم را مي فهميده و داراي فره و ... بوده است که جسارت بسيار زيادي داشته است. رخش رويينه سم، فولاد سم، تيزرو، بي همال بوده و صداي شيهه اي فراتر از يک اسب داشته است.

در پایان خانم تقی یار (کتابدار کتابخانه) رزم سهراب با گردآفرید را برای حاضران خواندند و توضیحاتی پیرامون آن ارائه کردند. گُردآفرید یا گُردآفرین پهلوان زن ایرانی و دختر گژدهم است. در داستان رستم و سهراب گردآفرید با سهراب رزم کرد و به دست او گرفتار شد ولی توانست خود را با تدبیر از دست سهراب برهاند. گردآفریدِ دلربا و چالاک با این که در شاهنامه حضوری کوتاه دارد و شکست هم می‌خورد، بسیار برجسته است و یکی از گیراترین زنان شاهنامه. وی را می‌توان مانند فرانک، ارنواز و شهرناز، نمونۀ زن اصیل ایرانی دانست.

موضوعات مرتبط: اخبار کتابخانه ، فعالیت های جنبی
برچسب‌ها: كانون ادبي , ‌ فعاليت هاي فرهنگي وبلاگ کتابخانه عمومی علی بن ابیطالب ع...